Elektronik dünyasının efsane entegre devresi 555’i incelediğimiz serinin ikinci bölümünde bu çipin en sık kullanılan kurulumu olan astable multivibrator’ü inceleyeceğiz. İlk bölümde 555’in temelde ne olduğundan bahsetmiş ve ilginç hayat hikayesine değinmiştik.
Astable Multivibrator Nedir?
Öncelikle multivibrator terimi ile başlayalım. Multivibrator iki temel kademe arasında bulunabilen elektronik devrelere verilen genel isim. Tasarımlarına göre kendi kendine veya bir sinyal yardımıyla iki gerilim kademesi arasında gidip gelebilirler.
Astable multivibrator herhangi bir dış etki olmadan kendi kendine iki kademe arasında değişen konuma sahip devre yapısıdır. Elektronik dünyasında genellikle osilatör dediğimiz frekans üretici olarak kullanılırlar.
555 zamanlayıcı entegresinin videolarda bolca gördüğümüz ve en sık kullanılan tasarımı da budur. Şimdi bu kurulumu inceleyelim.
Devre Şeması
Devre şemamızı incelediğimizde çıkış gösterge LED’i ve LED’in koruma direncini saymazsak 2 kondansatör ve 2 direnç görüyoruz. R1 direnci ve RV1 potansiyometresi ile birlikte C1 kondansatörü 555’in çalışma frekansını belirleyen bileşenler.
10 nF değerindeki C2 kondansatörü ise salınımın istikrarlı olmasını sağlayan bir yan bileşen. Çalışma frekansı üzerinde hiçbir etkisi bulunmaz.
555’in çalışma frekansını temelde potansiyometre ve kondansatör ile ayarlıyoruz. Kondansatörün kapasitesi ne kadar büyük olursa frekans o kadar düşer. Aynı şekilde potansiyometrenin direnci yükseldikçe frekans düşmeye başlar.
Devre şemasında kullanılan değerler kullanıldığında potansiyometrenin konumuna göre yaklaşık 0.5 Hz ile 200 Hz arasında frekans üretilebiliyor. İhtiyacımız olan frekans için doğru direnç değerini bulduğumuzda potansiyometre yerine doğrudan tek bir direnç de kullanabiliriz. Örneğin 2 Hz değerinde bir frekansa ihtiyacımız varsa potansiyometre yerine 100K Ohm değerinde bir direnç kullanabiliriz.
Frekans Hesaplama
İstediğimiz frekansı elde edebilmek için biraz matematik yapmamız gerekiyor. Bu iş için internette bulunan hazır hesaplayıcıları kullanabilir veya aşağıdaki formülden kendimiz de hesaplayabiliriz. Hazır hesaplayıcılar için 555 astable calculator sözcüklerini aratmamız yeterli.
Matematiği seviyorsak kendimiz de hesaplayabiliriz, yukarıdaki devremize göre düzenlediğimiz formül aşağıda;
f = 1,44 / (R1 + 2 x RV1) x C1
Formülü kullanırken direnç değerlerini Ohm ve kondansatör değerlerini Farad cinsinden yazmalıyız. Yani 100K Ohm bir direnç için 100.000 yazmalıyız. Aynı şekilde 3,3 mikrofaradlık bir kondansatör için 0,0000033 yazmalıyız. Frekans değeri Hertz (Hz) olarak hesaplanır.
Şimdi Ne Yapalım?
Bu bölümde NE555’in en yaygın kullanımı olan astable multivibratör kurulumunu inceledik. Öğrendiğimiz bu temel bilgiler ışığında breadboard’umuzu çıkarıp eğlenmeye başlayabiliriz.
İhtiyacımız olan bileşenler yukarıdaki devre şemasında gördüklerimizden fazlası değil. Devre şemasında olanlara ek olarak birkaç farklı değerde potansiyometre ve çok büyük olmamak kaydıyla birkaç farklı kapasitede kondansatör ile farklı frekanslar yakalamayı deneyebiliriz.
555’in frekans çıkışı olan 3 numaralı pinine bağlı LED üretilen frekansa göre yanıp sönecektir. Elbette insan gözü yüksek frekansları göremediği için 30-40 Hz’den yüksek frekanslarda LED sürekli yanıyor gibi görüneceğini unutmayalım.
Sırada Ne Var?
Sonraki bölümde 555 zamanlayıcı entegresinin ilginç bir kullanımı olan Monostable kurulumunu inceleyeceğiz.
Arduino’da iyi olmak için öncelikle elektronikte iyi olmak gerekir. Türkiye’nin en iyi temel elektronik eğitim seti ARDUINO ÖNCESİ TEMEL ELEKTRONİK EĞİTİM VE DENEY SETİ‘ni keşfedin. Gereksiz bilgilerden arındırılmış basit ve eğlenceli anlatımla ELEKTRONİK öğrenin ve Arduino’ya METE HOCA farkıyla güçlü başlayın!
ÖZGÜN ve KULLANIŞLI projeler yapabilmek için ARDUINO’yu doğru öğrenmek gerekir. Arduino’ya güçlü başlamanın en iyi yolu ARDUINO’YA GÜÇLÜ BAŞLANGIÇ EĞİTİM VE PROJE SETİ‘dir. Arduino Uno üzerine kurulu olan set ile bu müthiş geliştirme platformunu tüm detaylarıyla anlayacak, başka hiçbir yerde bulamayacağınız inceliklerini öğrenecek ve en sık kullanılan Arduino sensör ve modüllerine aşina olacaksınız.
